Nội Dung
Trong bối cảnh các mối đe dọa phi truyền thống ngày càng gia tăng – từ khủng bố, tội phạm công nghệ cao, thiết bị bay không người lái cho đến tấn công mạng và hành vi gây rối xã hội – vấn đề an ninh hàng không đang trở thành yếu tố chiến lược sống còn đối với Việt Nam. Các cơ quan quản lý, hãng hàng không và đơn vị khai thác cảng đang nỗ lực phối hợp chặt chẽ để bảo vệ an toàn tuyệt đối cho bầu trời Việt Nam, đồng thời bảo đảm sự thuận tiện cho hành khách và hoạt động khai thác hàng không dân dụng.
Theo ông Đinh Việt Phương, Tổng Giám đốc Vietjet Air, việc phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp là yếu tố quyết định trong bảo đảm an ninh hàng không. Bộ Công an – thông qua Trung tâm An ninh hàng không quốc gia – giữ vai trò nòng cốt, chịu trách nhiệm chỉ đạo, giám sát và xử lý các nguy cơ can thiệp bất hợp pháp, đảm bảo an ninh quốc gia trong hoạt động hàng không.
Cùng với đó, Cục Hàng không Việt Nam (thuộc Bộ Giao thông Vận tải) đóng vai trò điều phối, kiểm soát kỹ thuật, quy hoạch và triển khai Chương trình An ninh hàng không quốc gia (NASP). Sự phối hợp giữa hai trụ cột này – Bộ Công an và Bộ Giao thông Vận tải – cùng với lực lượng an ninh, cảng vụ và các doanh nghiệp hàng không như Vietjet, Vietnam Airlines, Bamboo Airways, ACV… đang tạo nên một mạng lưới an ninh đồng bộ và hiệu quả.
Hoạt động hàng không hiện nay phải đối mặt với nhiều mối nguy tiềm ẩn. Ngoài các nguy cơ khủng bố truyền thống, ngành còn chịu tác động từ xung đột khu vực, di trú trái phép, tấn công mạng, vận chuyển hàng cấm và sử dụng drone trái phép.
Theo ông Đinh Việt Phương, Vietjet từng là nạn nhân của các vụ tấn công mạng quy mô lớn, tương tự những sự cố từng khiến các hãng hàng không quốc tế như United Airlines hay Alaska Airlines phải tạm ngừng khai thác. “Điều này cho thấy không một hệ thống nào có thể chủ quan trước các mối đe dọa an ninh mạng”, ông nhấn mạnh.
Vietjet đã xây dựng kế hoạch ứng phó và ngăn chặn rủi ro an ninh dựa trên chiến lược an ninh toàn cầu GASeP 2024 của ICAO, với sáu ưu tiên trọng tâm:
Xây dựng văn hóa an ninh và an toàn hàng không xuyên suốt toàn hệ thống;
Thành lập Trung tâm An ninh mạng hàng không giám sát 24/7;
Ứng dụng AI, Big Data và công nghệ nhận diện khuôn mặt để phát hiện sớm rủi ro;
Phát triển hệ thống phát hiện drone và bảo mật đa tầng;
Thiết lập trung tâm điều phối an ninh tích hợp, kết nối doanh nghiệp – cơ quan quản lý – lực lượng chức năng;
Đẩy mạnh truyền thông an ninh, nâng cao nhận thức cộng đồng và hành khách về vai trò bảo vệ an ninh hàng không.
Vietjet cũng đề xuất xây dựng cơ chế quản trị rủi ro hành vi, chủ động theo dõi và cảnh báo sớm các diễn biến xã hội như đình công hoặc bãi công có thể ảnh hưởng đến khai thác bay.
Ông Tô Tử Hùng, Trưởng phòng An ninh hàng không (Cục Hàng không Việt Nam), cho biết: “Đảm bảo an ninh hàng không không chỉ là nhiệm vụ kỹ thuật, mà còn là bài toán tổng hợp giữa con người, công nghệ và quản trị rủi ro.”
Theo ông, việc giao Bộ Công an làm cơ quan quản lý nhà nước về an ninh hàng không là một bước đi chiến lược, nhằm thống nhất chỉ đạo và xử lý nhanh các tình huống khẩn cấp. Việt Nam hiện đã thành lập Ủy ban An ninh hàng không dân dụng quốc gia, do Phó Thủ tướng Chính phủ làm Chủ tịch, để giám sát thực thi tiêu chuẩn ICAO.
Công tác đào tạo và huấn luyện cũng được nhấn mạnh. Không chỉ nhân viên an ninh tại sân bay, mà cả các vị trí quản lý, thanh tra, giáo viên và kỹ sư hàng không đều cần hiểu rõ quy trình đảm bảo an ninh để giảm thiểu rủi ro trong toàn chuỗi vận hành.
Ông Nguyễn Đức Hùng, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV), khẳng định: “An ninh hàng không là nhiệm vụ chính trị trọng tâm trong mọi hoạt động khai thác.”
Từ tháng 5/2025, lực lượng kiểm soát an ninh hàng không chính thức chuyển giao sang Bộ Công an quản lý, giúp thống nhất công tác đảm bảo an ninh quốc gia tại các sân bay. ACV vẫn giữ vai trò đầu mối điều hành, phối hợp với công an địa phương, duy trì quy chế hợp tác tại 20/21 tỉnh có cảng hàng không.
Về công nghệ, ACV đang đầu tư hệ thống soi chiếu thông minh, kiểm soát sinh trắc học và nhận dạng cá nhân OneID nhằm nâng cao tính an toàn mà vẫn tạo sự thuận tiện cho hành khách. Dịch vụ xác thực sinh trắc học bằng căn cước công dân gắn chip đã được triển khai từ tháng 4/2025 tại nhiều cảng hàng không lớn, và sẽ mở rộng ra hệ thống quốc tế tại sân bay Long Thành trong thời gian tới.
Việc tăng cường an ninh hàng không không chỉ nhằm đối phó với các nguy cơ tiềm ẩn, mà còn là điều kiện tiên quyết để Việt Nam phát triển bền vững ngành hàng không, nâng cao uy tín quốc gia trên bản đồ vận tải quốc tế.
Các cơ quan, doanh nghiệp và lực lượng chức năng đang hướng tới một hệ sinh thái an ninh hàng không thông minh, nơi mọi hoạt động – từ kiểm soát an ninh, giám sát hành khách, vận hành hệ thống kỹ thuật – đều được số hóa, tích hợp và kết nối thời gian thực.