Vì sao Việt Nam chưa thể sản xuất được “con ốc 100 USD” trên bánh máy bay?

Việt Nam có nhiều lợi thế để phát triển công nghiệp hàng không, nhưng theo giới chuyên môn, việc thiếu đầu tư bài bản vào hạ tầng và công nghệ đang khiến chúng ta chưa thể tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Một minh chứng rõ ràng là đến nay Việt Nam vẫn chưa sản xuất được chiếc ốc có giá 100 USD gắn trên bánh máy bay thương mại.

Tiềm năng và cơ hội

Tại Hội nghị bàn tròn “Từ khát vọng đến cơ hội phát triển công nghiệp hàng không” tổ chức tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia, ông Trần Hải Đăng – Tổng Giám đốc Công ty Dịch vụ Kỹ thuật Hàng không (AESC) – nhấn mạnh Việt Nam có nhiều lợi thế: vị trí địa lý chiến lược, lực lượng lao động kỹ thuật dồi dào và môi trường đầu tư hấp dẫn. Đây là những yếu tố quan trọng giúp Việt Nam có thể tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng hàng không quốc tế, tiến tới phát triển ngành công nghiệp công nghệ cao trong tương lai.

Tuy nhiên, cơ hội chỉ thực sự trở thành hiện thực nếu Việt Nam có bước đi đúng đắn và chiến lược dài hạn. Thực tế hiện nay, các doanh nghiệp nội địa mới chỉ tham gia ở mức rất hạn chế.

Thực trạng ngành hàng không Việt Nam

Theo ông Đăng, hiện chỉ có khoảng năm doanh nghiệp trong nước sản xuất một số cấu kiện cho khung máy bay. Ở lĩnh vực động cơ, mới có vài chương trình thử nghiệm ban đầu. Các lĩnh vực then chốt khác như vật liệu hàng không, điện tử, cao su hay sơn chuyên dụng hầu như chưa có doanh nghiệp Việt Nam nào tham gia.

Điều này cho thấy, Việt Nam vẫn còn rất mờ nhạt trong chuỗi cung ứng hàng không toàn cầu. Đặc biệt, đến nay quốc gia chưa có một chương trình phát triển máy bay mang tầm chiến lược, mà mới chỉ dừng lại ở một vài kế hoạch riêng lẻ.

Ở mảng bảo dưỡng và sửa chữa máy bay (MRO), cả nước hiện chỉ có hai cơ sở chính là Vietnam Airlines và AESC, các đơn vị khác quy mô nhỏ và chưa đạt chuẩn quốc tế. Đây không phải là kết quả của một chương trình phát triển ngành bài bản, mà chủ yếu xuất phát từ nhu cầu của thị trường.

Thách thức trong đầu tư công nghệ

Theo chuyên gia, nguyên nhân chính khiến Việt Nam chưa sản xuất được những linh kiện có giá trị cao, như chiếc ốc 100 USD gắn trên bánh máy bay, nằm ở việc thiếu đầu tư vào công nghệ và hạ tầng. Trong khi chỉ cần một nhà máy với vốn đầu tư khoảng 3 – 4 triệu USD là có thể sản xuất loại linh kiện này, thì đến nay vẫn chưa có doanh nghiệp nào đủ điều kiện để triển khai.

Ngoài ra, muốn tham gia sâu vào chuỗi cung ứng, doanh nghiệp Việt Nam cần được cấp các chứng chỉ khắt khe như AS9100, FAA (Mỹ), EASA (châu Âu)… Việc đạt được những chứng chỉ này vừa tốn kém về thời gian, vừa đòi hỏi nguồn vốn lớn và chưa chắc đảm bảo lợi nhuận ngay.

Định hướng phát triển

Ông Đăng cho rằng, thay vì cạnh tranh dẫm chân nhau, các doanh nghiệp Việt Nam nên hợp tác, chia sẻ chứng chỉ và năng lực sản xuất để khai thác hiệu quả hơn. Đồng thời, Nhà nước cần sớm xây dựng chương trình phát triển công nghiệp hàng không quốc gia với hạt nhân lõi và mạng lưới doanh nghiệp vệ tinh hỗ trợ.

Ông Uông Việt Dũng – Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam – cho biết, hiện cả nước có 14 hãng hàng không thương mại và chuyên dụng, đang khai thác 254 máy bay, dự kiến đạt khoảng 400 chiếc vào năm 2030. Hệ thống đường bay cũng ngày càng mở rộng với 52 đường bay nội địa và 211 đường bay quốc tế. Đây chính là động lực thúc đẩy sự phát triển của ngành hàng không và tạo nền tảng cho ngành công nghiệp cung ứng, chế tạo máy bay.

Theo ông Dũng, Việt Nam có nhiều lợi thế: chi phí lao động cạnh tranh, xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, cùng với sự phát triển của công nghệ mới, nhiên liệu bền vững và nguồn nhân lực trẻ. Với điều kiện thuận lợi, Việt Nam hoàn toàn có thể đặt mục tiêu hình thành các trung tâm hàng không và logistics quy mô lớn trong khu vực.

Cần một chiến lược tổng thể

Đại diện Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) kiến nghị Việt Nam phải xây dựng chiến lược và quy hoạch tổng thể phát triển công nghiệp hàng không vũ trụ, tăng cường phối hợp giữa các bộ ngành và doanh nghiệp. Đồng thời, cần đầu tư mạnh vào nghiên cứu – phát triển, cơ sở hạ tầng và chính sách ưu đãi để thu hút nguồn vốn quốc tế.

Ngoài ra, việc thúc đẩy mối liên kết giữa các trường đại học và doanh nghiệp cũng là chìa khóa để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu khắt khe của ngành.

Kết luận

Ngành công nghiệp hàng không Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa quan trọng. Chúng ta có cơ hội lớn để tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, nhưng cần vượt qua nhiều thách thức về vốn, công nghệ và chứng chỉ quốc tế. Nếu có chiến lược tổng thể, cùng sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu, giấc mơ về sản phẩm “made in Vietnam” trong lĩnh vực hàng không hoàn toàn có thể trở thành hiện thực.

Xem thêm:

Vận tải hàng không từ Taguig về Hà Nội

Booking tải hàng không từ Hà Nội đi Hà Lan