Nội Dung
Tình trạng chính phủ Mỹ ngừng hoạt động kéo dài đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành hàng không nước này, làm gián đoạn hoạt động bay và đe dọa lặp lại cuộc khủng hoảng từng xảy ra vào năm 2019.
Theo Cơ quan Hàng không Liên bang Mỹ (FAA), tình trạng thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng đã buộc cơ quan này phải giảm tốc độ điều hành bay tại một số khu vực trọng điểm như Newark và vùng New York, gây ra hơn 3.300 chuyến bay bị chậm chỉ riêng trong ngày 9/10.
Nguyên nhân chính đến từ việc hơn 13.000 kiểm soát viên không lưu và 50.000 nhân viên Cục An ninh Vận tải (TSA) phải làm việc không lương do chính phủ tạm ngừng hoạt động. Chỉ trong một tuần, đã có hơn 19.000 chuyến bay trên toàn nước Mỹ bị hoãn, gây thiệt hại nặng nề cho các hãng hàng không và hành khách.
Bộ trưởng Giao thông vận tải Mỹ Sean Duffy cho biết, dù 90–95% lực lượng kiểm soát viên không lưu vẫn đang duy trì công việc, nhưng chỉ cần một tỷ lệ nhỏ vắng mặt cũng có thể gây ra hỗn loạn trên bầu trời. Ông thừa nhận rằng “đã có những phản ứng ngầm” từ đội ngũ nhân viên, khi nhiều người lựa chọn nghỉ ốm để phản đối việc làm không lương.
Bộ trưởng Duffy cảnh báo, những kiểm soát viên không lưu vắng mặt nhiều lần trong thời gian chính phủ đóng cửa có thể đối mặt nguy cơ bị sa thải. Trong khi đó, Hiệp hội Kiểm soát viên Không lưu Quốc gia (NATCA) đã lên tiếng yêu cầu các thành viên tuân thủ quy định, tránh tham gia hành động tập thể phản đối, vì có thể bị xem là vi phạm kỷ luật lao động.
FAA cho biết, lực lượng kiểm soát không lưu vốn đã thiếu hụt khoảng 3.000 người so với nhu cầu thực tế. Khi chính phủ đóng cửa, các chương trình đào tạo và tuyển dụng mới bị đình trệ, khiến tình trạng thiếu nhân sự càng trầm trọng. Điều này không chỉ làm tăng nguy cơ tắc nghẽn không lưu mà còn đe dọa an toàn bay tại các sân bay lớn như New York, Chicago hay Atlanta.
Theo các chuyên gia hàng không, nếu khủng hoảng kéo dài thêm vài tuần, Mỹ có thể rơi vào tình trạng tê liệt cục bộ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của hệ thống vận tải hàng không toàn cầu, vốn phụ thuộc nhiều vào các chuyến bay trung chuyển và hàng hóa xuất nhập khẩu qua Mỹ.
Nguyên nhân chính của cuộc khủng hoảng lần này xuất phát từ bất đồng giữa chính quyền Tổng thống Donald Trump và đảng Dân chủ liên quan đến ngân sách chi tiêu chính phủ.
Ngày 9/10, chính quyền Tổng thống Trump bắt đầu phát video tại các sân bay trên toàn quốc, cáo buộc phe Dân chủ là nguyên nhân khiến chính phủ phải ngừng hoạt động. Ngược lại, lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer chỉ trích phe Cộng hòa “từ chối đàm phán” khiến tình hình ngày càng xấu đi, đồng thời khẳng định “người dân Mỹ sẽ thấy rõ ai thực sự hành động vì họ”.
Đảng Dân chủ phản đối dự luật chi tiêu tạm thời của phe Cộng hòa, cho rằng dự luật này không bao gồm hỗ trợ bảo hiểm y tế cho người thu nhập thấp. Sự bất đồng kéo dài kể từ ngày 1/10, khi Quốc hội Mỹ không thể thông qua ngân sách chi tiêu mới, đã khiến chính phủ đóng cửa đến ngày thứ 9 mà chưa có dấu hiệu kết thúc.
Đến ngày 8/10, các thượng nghị sĩ Mỹ tiếp tục bác bỏ kế hoạch mở cửa lại chính phủ do cả hai đảng đề xuất, khiến bế tắc càng sâu sắc hơn.
Tình hình hiện nay gợi nhớ lại cuộc khủng hoảng năm 2019, khi chính phủ Mỹ từng đóng cửa liên tục 35 ngày – thời gian dài nhất trong lịch sử nước này. Khi đó, hàng nghìn nhân viên kiểm soát không lưu và an ninh sân bay nghỉ việc hoặc nghỉ ốm hàng loạt, buộc FAA phải hạn chế khai thác bay ở khu vực New York, gây ra tình trạng tê liệt cục bộ và buộc Quốc hội phải nhanh chóng đạt được thỏa thuận để chấm dứt bế tắc.
Nhiều chuyên gia nhận định, nếu chính phủ Mỹ không sớm đạt được thỏa thuận ngân sách, cuộc khủng hoảng hiện nay có thể tái diễn kịch bản tương tự, làm gián đoạn nghiêm trọng các hoạt động hàng không trong mùa cao điểm du lịch cuối năm.
Mỹ hiện là trung tâm điều phối hàng không lớn nhất thế giới, với hàng chục nghìn chuyến bay cất và hạ cánh mỗi ngày. Việc giảm năng lực điều hành của FAA không chỉ ảnh hưởng đến các chuyến bay nội địa mà còn gây hiệu ứng dây chuyền cho các tuyến bay quốc tế.
Các hãng hàng không châu Á, châu Âu và đặc biệt là các tuyến bay xuyên Thái Bình Dương đều chịu tác động khi các chuyến bay đến hoặc đi qua vùng trời Mỹ buộc phải điều chỉnh lịch trình để tránh tắc nghẽn.
Khủng hoảng chính phủ Mỹ không chỉ là vấn đề chính trị nội bộ mà đang trở thành một thách thức lớn đối với ngành hàng không toàn cầu. Tình trạng thiếu nhân lực, gián đoạn điều hành bay và mâu thuẫn chính trị chưa có hồi kết đang khiến ngành hàng không Mỹ đứng trước nguy cơ lặp lại khủng hoảng năm 2019 – một bài học đắt giá về sự mong manh của hệ thống hàng không khi bị tác động bởi các yếu tố ngoài chuyên môn.