Nội Dung
Cảng hàng không quốc tế Long Thành không chỉ là dự án hạ tầng trọng điểm quốc gia, mà còn được kỳ vọng tái định hình hệ thống hàng không Việt Nam, đóng vai trò chiến lược trong liên kết vùng và hội nhập khu vực. Tuy nhiên, để Long Thành phát huy đúng vai trò, quy hoạch tích hợp và kết nối đa phương thức cần được thực hiện đồng bộ ngay từ đầu.
Long Thành được xem là một trong những vị trí “trời cho” của ngành hàng không Việt Nam. Với sự liền kề cụm cảng biển nước sâu Cái Mép – Thị Vải, trục cao tốc, đường sắt và metro kết nối trực tiếp TP.HCM cùng các khu công nghiệp trọng điểm, Long Thành nằm đúng điểm giao thương trọng yếu trong mạng lưới hành lang kinh tế Ấn Độ – Thái Bình Dương.
Trên bản đồ hàng không khu vực, vị trí của Long Thành cạnh tranh trực tiếp với các sân bay trung chuyển lớn như Suvarnabhumi (Thái Lan) hay Changi (Singapore), mở ra tiềm năng trở thành đầu mối logistics hàng không tầm khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
Theo các chuyên gia, mô hình “Aerotropolis” – đô thị sân bay tích hợp – chính là hướng đi bắt buộc để Long Thành không trở thành một sân bay lớn nhưng hoạt động đơn lẻ. Đây không chỉ là nơi đón và trả khách, mà còn là lõi phát triển của một tổ hợp đô thị – logistics – thương mại – công nghiệp – dịch vụ.
Ví dụ thành công như sân bay Incheon (Hàn Quốc), Schiphol (Hà Lan) hay Dallas Fort Worth (Mỹ) đều cho thấy một nguyên lý chung: sân bay là động lực trung tâm, nhưng cần sự phối hợp chặt chẽ với hạ tầng đa phương thức, quy hoạch đồng bộ và chính sách mở rộng linh hoạt.
Tại Long Thành, điều này đòi hỏi không gian phụ cận cần được tổ chức thành các khu chức năng như: khu thương mại tự do, logistics hàng không, trung tâm hội nghị – triển lãm, công viên công nghệ cao và khu đô thị cho chuyên gia. Toàn bộ được kết nối với TP.HCM và các tỉnh Đông Nam Bộ qua mạng cao tốc, metro, đường sắt tốc độ cao.
Dù sân bay Long Thành được đầu tư quy mô, nếu không có hạ tầng liên kết vùng tương thích, thì sức bật kinh tế và vai trò trung chuyển sẽ bị suy giảm đáng kể. Hàng loạt tuyến giao thông hiện đã được đưa vào quy hoạch kết nối trực tiếp như:
Cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu, Bến Lức – Long Thành, Dầu Giây – Phan Thiết, Vành đai 3 TP.HCM.
Tuyến tỉnh ĐT.770B, ĐT.773B, ĐT.780B giúp kết nối trực tiếp từ các huyện Long Khánh, Cẩm Mỹ, Thống Nhất về Long Thành.
Tuy nhiên, tiến độ giữa các nhóm dự án có sự lệch pha. Các tuyến do Trung ương quản lý đang được đẩy mạnh, trong khi nhóm tuyến tỉnh do địa phương triển khai còn gặp nhiều vướng mắc về mặt bằng và vốn đầu tư. Việc thiếu một thiết chế điều phối vùng khiến khả năng đồng bộ hóa gặp trở ngại.
Mô hình sân bay Incheon thành công một phần nhờ sự đầu tư đồng bộ của Chính phủ Hàn Quốc vào hệ thống giao thông kết nối – từ metro, xe buýt tốc hành đến cao tốc riêng biệt. Schiphol (Hà Lan) trở thành trung tâm kinh tế nhờ ga tàu quốc tế ngay trong sân bay, cùng mạng lưới logistics liên hoàn và cảng biển hậu thuẫn.
Những mô hình này cho thấy: để phát huy tối đa tiềm năng của sân bay Long Thành, không chỉ cần quy hoạch vật lý, mà còn cần thể chế linh hoạt, vai trò chủ động của doanh nghiệp và hành lang pháp lý đặc thù cho khu vực phụ cận.
Việc phát triển Long Thành không thể thành công nếu mỗi địa phương thực hiện theo cách riêng. Một cơ chế phối hợp giữa Trung ương và địa phương là rất cần thiết để bảo đảm sự đồng bộ trong tổ chức thực hiện, đặc biệt với ba trục phát triển chính:
Trục Bắc – Nam: Biên Hòa – Vũng Tàu
Trục Tây – Đông: theo ĐT.770B
Trục kết nối TP.HCM: qua tuyến metro Thủ Thiêm – Long Thành
Đáng lưu ý, các dự án vận tải công cộng như tuyến metro, BRT, đường sắt Biên Hòa – Trảng Bom hay đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam có ga dừng tại Long Thành hiện vẫn ở mức đề xuất hoặc nghiên cứu tiền khả thi. Nếu các phương án này không được đẩy nhanh và triển khai song song, Long Thành sẽ đối mặt nguy cơ đầu tư chắp vá và thiếu năng lực vận hành đồng bộ sau khi đưa vào khai thác.
Long Thành cần được nhìn nhận không chỉ là cảng hàng không cấp quốc gia, mà là “siêu nút giao thông” tích hợp chức năng kinh tế, xã hội và công nghệ, mở ra giai đoạn phát triển mới cho khu vực Đông Nam Bộ.
Nếu được quy hoạch, đầu tư và tổ chức vận hành đúng hướng – lấy hạ tầng làm nền tảng, doanh nghiệp làm lực kéo và đô thị làm điểm tựa – Long Thành có thể trở thành hình mẫu của một đô thị sân bay kiểu mới, đưa Việt Nam vươn lên một vị thế hàng không trung chuyển trong khu vực.
Nội Bài Express sẽ tiếp tục theo sát tiến trình xây dựng và kết nối Cảng hàng không quốc tế Long Thành, cập nhật những thông tin quan trọng về hạ tầng, chính sách, đầu tư và vận hành – nhằm mang đến góc nhìn đầy đủ về tương lai hàng không quốc gia trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.
Xem thêm: