Công nghiệp hàng không Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu: Vị thế và triển vọng

Ngành hàng không toàn cầu đang tăng trưởng mạnh mẽ, mở ra nhiều cơ hội cho các quốc gia tham gia vào chuỗi cung ứng quốc tế. Việt Nam, với lợi thế về vị trí địa lý, nguồn nhân lực và môi trường đầu tư, đang từng bước khẳng định vai trò trong lĩnh vực công nghiệp hàng không, hướng tới mục tiêu trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Thị trường toàn cầu và lợi thế của Việt Nam

Theo các dự báo quốc tế, thị trường sản xuất thiết bị hàng không vũ trụ sẽ tăng từ 0,9 nghìn tỷ USD năm 2022 lên khoảng 1,2 nghìn tỷ USD vào năm 2030. Trong khi Bắc Mỹ và châu Âu vẫn giữ vai trò trung tâm nhờ nền tảng công nghiệp lâu đời, thì khu vực châu Á – Thái Bình Dương nổi lên như động lực tăng trưởng mới, với nhu cầu vận tải hàng không tăng nhanh và lợi thế chi phí.

Đây chính là cơ hội để Việt Nam gia nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Ông Uông Việt Dũng – Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam – nhận định ngành hàng không không chỉ gói gọn trong vận tải mà là một hệ sinh thái rộng lớn, bao trùm sản xuất, chế tạo, dịch vụ hỗ trợ, hạ tầng, logistics và công nghệ cao. Ông nhấn mạnh: “Giá trị gia tăng của công nghiệp hàng không toàn cầu tương đương 3,5% GDP thế giới, cho thấy tầm quan trọng của ngành này đối với sự phát triển kinh tế – xã hội”.

Nền tảng hiện tại của Việt Nam

Trong hơn ba thập kỷ qua, hàng không Việt Nam đã có những bước tiến dài. Đội bay của các hãng trong nước đã tăng từ 134 chiếc năm 2015 lên 254 chiếc hiện nay, dự kiến đạt 400 chiếc vào năm 2030. Việt Nam hiện khai thác 52 đường bay nội địa và hơn 200 đường bay quốc tế, tham gia 86 hiệp định song phương và đa phương, mở rộng mạng lưới kết nối toàn cầu.

Về an toàn, Việt Nam được đánh giá cao khi duy trì chỉ số an toàn hàng không vượt mức trung bình thế giới, không để xảy ra tai nạn nghiêm trọng trong 30 năm qua. Đây là minh chứng cho năng lực quản lý và kỹ thuật của đội ngũ nhân lực trong ngành.

Quan trọng hơn, Việt Nam đã bước đầu khẳng định sự hiện diện tại các triển lãm hàng không quốc tế, nơi các doanh nghiệp trong nước giới thiệu sản phẩm và tham gia vào mạng lưới sản xuất toàn cầu.

Doanh nghiệp Việt trong chuỗi cung ứng

Ông Trần Hải Đăng – Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Hàng không (AESC) – cho biết hiện Việt Nam đã có khoảng năm doanh nghiệp sản xuất cấu kiện khung máy bay và một số đơn vị nghiên cứu chế tạo động cơ ở giai đoạn thử nghiệm. Trong lĩnh vực bảo dưỡng và sửa chữa (MRO), Vietnam Airlines và AESC là hai đơn vị đạt chuẩn quốc tế, tạo nền tảng để từng bước tham gia vào thị trường dịch vụ toàn cầu.

Hiện doanh nghiệp Việt Nam đang ở nhóm Tier 3 và Tier 4 trong chuỗi cung ứng quốc tế. Dù vị trí còn khiêm tốn, nhưng đây là tín hiệu tích cực, chứng tỏ Việt Nam đã bắt đầu chen chân vào lĩnh vực vốn yêu cầu tiêu chuẩn kỹ thuật rất khắt khe. Đặc biệt, một số nhà sản xuất lớn đã quan tâm và đặt hàng từ Việt Nam, mở ra cơ hội hợp tác quốc tế ngày càng rõ nét.

Thách thức và yêu cầu phát triển

Dù có lợi thế, công nghiệp hàng không Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều hạn chế: sự liên kết giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý còn yếu, vốn đầu tư cho công nghệ chưa đủ mạnh, và việc đạt các chứng chỉ quốc tế như FAA, EASA hay AS9100 còn là thách thức lớn.

Theo ông Trần Hải Đăng, để phát triển bền vững, các doanh nghiệp không thể đi riêng lẻ. Cần có sự hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm, cùng khai thác chứng chỉ đã đạt được nhằm tiết kiệm chi phí và rút ngắn thời gian gia nhập thị trường quốc tế. Đồng thời, Nhà nước cần sớm ban hành chương trình phát triển công nghiệp hàng không tầm quốc gia, có doanh nghiệp hạt nhân làm trung tâm, cùng hệ sinh thái các doanh nghiệp vệ tinh.

Triển vọng tương lai

Xu hướng ứng dụng vật liệu composite và công nghệ mới trong sản xuất máy bay đang mở ra cơ hội để Việt Nam bắt kịp. Với chiến lược đầu tư đúng hướng, tập trung vào công nghệ cốt lõi và hạ tầng thử nghiệm, Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên vị trí cao hơn trong chuỗi giá trị.

Ông Uông Việt Dũng nhấn mạnh: “Ngành hàng không Việt Nam có đầy đủ nền tảng, sự quyết tâm của Nhà nước và khát vọng vươn lên của doanh nghiệp. Nếu tận dụng tốt cơ hội, trong 20 năm tới, chúng ta hoàn toàn có thể khẳng định vị thế vững chắc trên bản đồ công nghiệp hàng không thế giới”.

Kết luận

Ngành công nghiệp hàng không Việt Nam đang ở giai đoạn chuyển mình quan trọng. Với nền tảng đã được xây dựng, sự hỗ trợ chính sách và tinh thần sáng tạo của đội ngũ kỹ sư, công nhân, Việt Nam có tiềm năng trở thành một trung tâm hàng không – công nghệ cao trong khu vực. Việc tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế.

Xem thêm:

Vận tải hàng không từ Taguig về Hà Nội

Booking tải hàng không từ Hà Nội đi Hà Lan